Op 12 jannewaris is skriuwer en oersetter Harke Bremer ferstoarn. Hy foarme al sûnt ein jierren santich in fêst span mei Jarich Hoekstra as it gie om it skriuwen en oersetten. Har grutte taalrykdom en kreatyf fermogen stelden har by steat om de praattaal fan strypferhalen as fan Asterix oer te bringen yn tige orizjineel Frysk, mar ek it eptige en aparte idioom fan Marten Toonder yn dy syn Bommelferhalen. Hja krigen yn 1996 de dr. Obe Postmapriis.
Op 29 desimber is Baukje Wytsma hommels ferstoarn. Wytsma skreau ûnder oare fersen, berneboeken en lietteksten. Mei Tineke Steenmeijer wie hja ek de betinker fan de namme 'Tresoar' yn 2002.
Skriuwster Marga Claus jout geregeld in kursus oer it skriuwen fan in libbensferhaal. Op 15 febrewaris 2023 set sy útein mei in nij blok. Dy kursus wurdt net troch Tresoar organisearre, mar is wol yn it gebou fan Tresoar. Sjoch foar mear ynformaasje: www.margaclaus.nl.
Frysk Dichterskollektyf RIXT en Tresoar organisearje yn de earste moannen fan 2023 in kursus oer it skriuwen fan poëzy. Krijst les fan ferskate dichters en nei njoggen jûnen hast de mooglikheid om dyn wurk hearre te litten op in ôfslutende dichtersjûn.
De kursuslieders binne Kate Schlingemann, Edwin de Groot, Dien L. de Boer, Geart Tigchelaar en Tryntsje van der Veer. Sa komt by Edwin de Groot it poëtyske aspekt fan ferbylding troch it gebrûk fan byldspraak (metafoar en ferliking) oan de oarder en giet it by Tryntsje van der Veer oer de foardracht fan fersen.
Der binne noch in pear plakken beskikber. De oanmelding stiet foar alle dichters oant 15 jannewaris 2023 iepen.
Deputearre Steaten fan Fryslân hawwe de advyskommisje fan de Gysbert Japicxpriis 2023 beneamd. De Gysbert Japicxpriis is de wichtichste literêre priis dy't sûnt 1947 om it jier útrikt wurdt. It iene jier foar Frysktalige proaza, it oare jier foar Frysktalige poëzy. Yn 2023 wurdt de priis takend foar proaza dat yn de perioade 2019-2022 ferskynd is.
Op freedtejûn 28 oktober wurdt mei it Frysk Boekefeest it startsein jûn foar de Fryske Boekewike 2022 fan 29 oktober o/m 6 novimber. Op dizze feestlike jûn sil ek it Kadoboek presintearre wurde.
De presintaasje fan de jûn is yn hannen fan Bart Kingma en der is muzyk fan ‘Las Bandidas’. It Frysk Boekefeest wurdt dit jier holden yn sealesintrum ‘Hof van de Koning’ op it Hearrenfean. Om 19:30 gean de doarren iepen, it programma begjint om 20:00 oere. De tagong is fergees, elkenien is fan herte wolkom.
Op fersyk fan Tresoar hat Elske Schotanus in portret makke fan Eeltsje Hettinga. Hettinga (1955) krige ferline jier de Gysbert Japicxpriis 2021 foar poëzy. De Provinsje Fryslân kende Eeltsje Hettinga de heechste literêre ûnderskieding ta foar de hast tritich gedichten dy’t hy fan 2017 oant 2019 makke as Dichter fan Fryslân. De spesjale Dichter fan Fryslân-krante by de twa Fryske deiblêden brocht syn wurk yn 2019 nochris by in breed publyk ûnder de oandacht.
Nije bydrage yn it dossier troch Anne Dykstra. Dykstra hat de teksten fan 'e Lapekoer út de Rimen en Teltsjes (1993) brûkt om frekwinsjelisten te meitsjen fan it wurk fan Joast en Eeltsje Halbertsma. Ferliking fan beide listen sil grif allerhanne nijsgjirrichs opsmite, mar hy beheint him ta wat yn algemiene sin oer de wurdskat fan Joast en Eeltsje sein wurde kin. In frekwinsjelist bestiet út types en tokens. By de types giet it om ferskillende wurden yn in tekstkorpus, by tokens giet it om it oantal foarkommens fan de types. Wannear’t we de ferskillende wurden (de types) ôfsette tsjin it totaal oantal wurden (de tokens) krije we de type-token ratio. Wat heger de ratio, wat mear ferskillende wurden oft in skriuwer yn in beskate tekst brûkt, dus wat grutter oft syn wurdskat is.
Benijd hoe't de wurdskat fan Joast en Eeltsje Halberstma is yn De Lapekoer? Lês it stik 'De Lapekoer yn sifers' yn de rubryk 'Utljochte'.
Op it kongres 'Frisian Humanities' wiene der lêzings wijd oan 200 jier De lapekoer. Hein Jaap Hilarides hold doe in lêzing oer de tematyk dêr't syn stik yn 'Utljochte' oer giet. Foto: Tekening fan Ids Wiersma by it fers 'De Boalserter merke'.
Nei de fal fan Napoleon feroare der yn Europa ek in soad op it mêd fan de taal- en letterkunde. Yn de earste helte fan de 19e iuw kaam de literatuer yn it ljocht te stean fan de ‘nije’ nasjonale identiteiten. Presys yn dy tiid skreaunen de bruorren Halbertsma harren earste wurk. Foar de Fryske literatuer wienen de âldste broer Joast en de jongste Eeltsje it wichtichst. Joast wie taalkundige, skriuwer en predikant, en Eeltsje dokter, dichter en skriuwer. Beide bruorren hienen studearre: Joast yn Amsterdam en Eeltsje yn Leien en in heal jier yn Heidelberg. De brede kennis dy’t se yn harren stúdzjetiid garre hienen, soenen se bondelje mei harren leafde foar de folksaardige kultuer fan Fryslân.
Tialda Hoogeveen is fan takom jier ôf Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân, sa is 30 septimber by de presintaasje fan de Fryske oersetting fan it Berneboekewikegeskink bekendmakke. Fan jannewaris 2023 ôf sil Hoogeveen twa jier lang de promoasje fan it Fryske berneboek in gesicht jaan. Dêrmei folget se de earste Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân Lida Dykstra op.
Op it kongres 'Frisian Humanities' wiene der lêzings wijd oan 200 jier De lapekoer. Eric Hoekstra fan de Fryske Akademy hold doe in lêzing oer de tematyk dêr't ek syn stik yn 'Utljochte' oer giet.
Joast Halbertsma wie dûmny by de menisten (‘doopsgezinden’), in protestantske tsjerkerjochting stifte troch de Fries Menno Simons. Yn it wurk fan Halbertsma fernimt men lykwols amper wat fan syn leauwe. Hoe kin dat?
Lês it stik 'Leauwe yn 'e 19e iuw: tusken frijsinnichheid en rjochtsinnichheid' yn de rubryk 'Utljochte'.
Yn oanrin nei de Trinus Riemersmadei op 22 oktober iepenet der op freed 30 septimber in unike tentoanstelling oer it libben en wurk fan Riemersma yn de Frjentsjerter Biblioteek. Tresoar bewarret it argyf fan Riemersma en wurke mei oan it gearstallen fan de tentoanstelling. Under lieding fan Doeke Sijens, biograaf fan Riemersma, giene de konservatoaren Jelle Krol en Meindert Reitsma fan Tresoar oan de slach. Njonken bysûndere stikken út de kolleksje fan Tresoar, binne der ek objekten út partikulier besit te sjen.
Yn 1822 ferskynde it boekje De lapekoer fan Gabe Skroar. Earst wie net dúdlik wa’t it skreaun hie, mar al rillegau die bliken dat it fan de hân fan de bruorren Halbertsma’s kaam. De lapekoer waard populêr, dus der ferskynden noch mear útjeften en it waard letter ûnderdiel fan it ferneamde sammelwurk Rimen en teltsjes. Twahûndert jier nei it ferskinen wurdt op it wittenskiplik kongres ‘Frisian Humanities’ yn septimber omtinken jûn oan de teksten en de skriuwers en wurdt der op sirkwy.frl in dossier oanlein. Fan ’t hjerst ferskine der ferskate stikken oer it tema, ûnder oare troch de sprekkers op it kongres. Sjoch foar it dossier by de kategory Utljochte.
De earste Diet Huberpriis, ornearre foar it moaist yllustrearre berne- of jongereinboek, giet nei By Beppe Utfanhûs, skreaun en yllustrearre troch Mirjam van Houten (Beetstersweach, 1977). De sjuery, dy’t bestiet út Susan van den Berg, Margaretha Cats en Dolf Verroen, krige tweintich boeken foarlein, dêr’t nei earste skifting fiif fan oerbleaune. Boeken mei in grut ferskaat, dy’t de yntinsjes en de belutsenens fan de yllustrator dúdlik útkomme litte, mar ien kippet der safier út dat de sjuery ienriedich foar By Beppe Utfanhûs keas: "De yllustraasjes binne net allinne moai fan foarm en kleur mar litte mear sjen as de tekst jout. Se fertelle in eigen ferhaal. It boek is krekt sa’t Diet Huber it sels ek ha woe: ûnferfangber en autentyk."
Wolst graach mear en bettere ferhalen skriuwe yn it Frysk? Dan bist wolkom by de Skriuwersfakskoalle, in gearwurking fan Ljouwert UNESCO City of Literature, Tresoar en Schrijversvakschool Groningen. Op woansdeitejûn 7 septimber is der in yntroduksjeles foar de kursus Skriuwtechniken by Tresoar yn Ljouwert.
Update: dizze kursus sit fol.
Woest altyd al ris in berneferhaal skriuwe? Of miskien in berneboek?
Liket it dy moai om dyn fantasije oan it wurk te setten?
Mar hoe dochst dat? Hoe fier rikt dyn ferbylding?
Hoe witst oft it geskikt is foar bern?
Hoe skriuwst spannend of grappich of libbensecht?
Wat wurket foar dy en wat perfoarst net?
Sit hjir in fraach (of mear) fan dy by? Dan fersoarget berneboekeskriuwster Hanneke de Jong (webside: www.hannekedejong.frl) in geskikte basiskursus foar dy.
Skriuw dyn earste ienakter! Ofwol in pocketferzje fan in ôfrûne stik. Nei it súkses fan ferline jier wurdt dizze kursus dizze hjerst en winter op ’e nij oanbean.
Fjouwer ferhalen en fjouwer gedichten wurde dit jier bekroand mei in Rely Jorritsmapriis. It giet om de ferhalen ‘De Dûns’ fan Wilco Berga (Harns), ‘De sjongende ridder’ fan Sjoerd Bottema (Weidum), ‘Skaakles’ fan Sipke de Schiffart (Ljouwert) en ‘Scapa Flow’ fan Geert Nauta (Wergea). De winnende gedichten binne ‘Wy bin’ klaai’ fan Edwin de Groot (Aldehaske), ‘Vox Celeste’ fan Fedde Dijkstra (Ljouwert), ‘Biografy’ fan Elmar Kuiper (Jorwert) en ‘In Winter’ fan Minne Velstra (Ljouwert). Foar de Rely Jorritsmapriisfraach, dy’t dit jier foar de 68ste kear útskreaun waard, wiene 74 ynstjoeringen ynkommen, te witten 42 gedichten en 32 ferhalen. De sjuery bestie diskear út Rianne Blokzijl, Beart Oosterhaven en Oene Spoelstra.
De prizen fan €1000 elk wurde op sneon 1 oktober útrikt yn it stedhûs fan Ljouwert.
Foto: Hedzer Klarenbeek
(Edwin de Groot ûntbrekt fanwege sykte)
Boarne tekst: Stifting FLMD.
Dizze maitiid soe de Simke Kloostermanpriis útrikt wurde oan I.E. Bloem foar It neidiel fan 'e twivel, mar dat gie troch omstannichheden net troch. Dy priis is foar oarspronklik Frysktalige berne- en jeugdboeken. Ien dy't in soad foar de Fryske berneliteratuer betsjutten hat, is Diet Huber (1924-2008). Dêr komt by dat dit jier ek foar it earst de Diet Huberpriis takend wurdt, oan de makker fan de bêste yllustraasjes fan in yn boekfoarm ferskynd Frysk berneboek. Dêrom is in nij dossier oer Diet Huber oanlein. Sigrid Kingma, op dit stuit Dichter fan Fryslân, is de ôfrûne tiid yn gien op it wurk fan Huber. It twadde en lêste part is no te lêzen: Poëzij dêr't elk op siet te wachtsjen.
Tresoar bestiet 20 jier! Yn septimber 2002 is Tresoar ûntstien troch in fúzje fan de Provinsjale Biblioteek, it Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum (FLMD) en it Ryksargyf. Anno 2022 is de Fryske literatuer noch altyd ien fan de wichtichste spearpunten fan Tresoar. Dêrom ynvestearje wy dit jier yn in nije webside foar Fryske literatuer, yntegrearre yn de webside fan Tresoar. Under de projektnamme Nij Sirkwy is in projektgroep fan Tresoar úteinset mei de fernijing fan Sirkwy.frl.
De Rink van der Veldepriis 2022 is takend oan Leo Popma foar de roman It sket fan Toussaint, yn 2020 ferskynd bij útjouwerij Frysk en Frij. De sjuery, besteande út Marijke de Boer, Gerrit Breteler en Ale S. van Zandbergen, hat dy kar makke út de 18 boeken dy’t yn 2020 en 2021 útkamen. De priis, grut € 2000, is sneon 18 juny yn it Polderhûs op De Feanhoop útrikt. Njonken it jild en de oarkonde krige de winner ek it byldsje fan Anne en Roelie Woudwijk, dat tradisjoneel oan dizze yn 2004 op inisjatyf fan de gemeente Smellingerlân ynstelde priis ferbûn is. De eardere Friese Pers Boekerij stelde oarspronklik it prizejild beskikber. No docht de Stifting FLMD dat.
Skriuwster Marga Claus jout geregeld in kursus oer it skriuwen fan in libbensferhaal. Op 5 oktober 2022 set sy útein mei in nij blok. Dy kursus wurdt net troch Tresoar organisearre, mar is wol yn it gebou fan Tresoar. Sjoch foar mear ynformaasje: www.margaclaus.nl.
