Op 8 maaie is dichter en keunstskilder Barte Laverman ferstoarn. Laverman studearre, neidat er de ûnderwizersoplieding folge hie, MU-Nederlânsk en LU-Tekenjen. Dêrnei die er oan de Grinzer universiteit noch teoretyske en "wijsgerige" pedagogyk, hy studearre ôf yn 1977, cum laude. Hy wurke as dosint filosofy op Academie Minerva te Grins.
Op Sirkwy is in begjin makke om ek boekprofilen oan te bieden fan dichtbondels, lykas it wurk fan Elske Kampen, fan it debút Fan glês it brekken (2010) oant en mei de lêsten ferskynde bondel Ntrije55 (2020).
Ek binne al fiif bondels fan Eeltsje Hettinga beskreaun, ûnder oare Akten fan winter, syn debútbondel út 1998.
It is 'wurk yn útfiering', dat geandewei komme der mear en mear titels beskikber. By de boekprofilen is koart wat ynformaasje oer de ynhâld, mei - as dy der binne - besprekken of oare stikken. Dêrneist wurdt in link lein nei de biografy fan de skriuwer. Sa hopet Tresoar it omtinken foar de poëzy te fergrutsjen. It past dan ek yn it belied om Sirkwy út te wreidzjen mei mear sjenres, om sa de Fryske literatuer yn syn hiele hear en fear sjen te litten.
Dit jier steane wy stil by de befrijing, 75 jier lyn. Oer it tema ‘75 jier frijheid’ hat Tresoar in skriuwwedstriid organisearre. Seis ynstjoeringen binne bekroand.
De winners binne by de ferhalen binne:
- earste priis foar ‘Oare kant grins’ fan Koos Tiemersma
- twadde priis foar ‘Mei de boat nei Ljouwert’ fan Ludzer van der Schors
- tredde priis foar ‘Wer werom’ fan Jan Minno Rozendal
De winners binne by de gedichten binne:
- earste priis foar ‘de put’ fan Syds Wiersma
- twadde priis foar ‘Neat’ fan Neeltje Terpstra
- tredde priis foar ‘Yn alle talen lyk’ fan Nynke Terpstra
De feestlike priisútrikking, dy't pland wie foar 17 april, kin fanwegen de coronakrisis net trochgean. Om de winnende bydragen hearre litten, ha we de skriuwers frege om har eigen ferhaal of gedicht yn te sprekken. Beharkje de bydragen op YouTube (klik op de nammen fan de winners hjirboppe).
De teksten steane ek yn Letterhoeke (nûmer 1 fan 2020).
By it ienfâldige blauwe skriftsje tinkst net fuort dat ien fan de skriuwers derfan yn de earste helte fan de tweintichste iuw hiel populêr yn Nederlân wie. Ien fan dy skriuwers is nammentlik Setske de Haan (1889-1948), better bekend as Cissy van Marxveldt, auteur fan û.o. de Joop ter Heul-rige.
Ferline jier socht de famylje fan Klaas Bauke Boersma (1893-1965) kontakt mei Tresoar. Sy wiene yn it besit fan in deiboekje dat (yn it Nederlânsk) skreaun wie troch Setske en Klaas. It giet om in skrift mei koarte mienskiplike foarfallen yn deiboekfoarm út 1905. De stikjes fan Klaas praktysk en soms koart, dy fan Setske wiidweidich en faak entûsjast.
Yn de fyftiger, sechstiger en santiger jierren hat JanMurk de Vries wurk levere foar guon literêre tydskriften. Earder hat der ek al omtinken west foar de rige tekeningen 'Nagasaki' yn Quatrebras (1956), mar yn 1958 waard yn itselde tydskrift ek in tekening fan JanMurk publisearre by wurk fan skriuwer en dichter Steven de Jong (letter ek wol bekend ûnder Steven H.P. de Jong). De tekening en it gedicht binne yn de bydrage 'JanMurk by gedicht Steven de Jong' te sjen. It is de lêste bydrage yn it dossier oer JanMurk de Vries.
Yn de fyftiger, sechstiger en santiger jierren hat JanMurk de Vries wurk levere foar guon literêre tydskriften. Earder hat der ek al omtinken west foar Quatrebras en Hjir, mar ek foar in nûmer fan De Tsjerne hat er in rige tekeningen makke. Dy tekeningen binne yn de bydrage 'JanMurk yn tydskrift De Tsjerne' te besjen. Yn maaie fan 1965 fersoarge de redaksje in dûbelnûmer mei persoanlike oantinkens fan skriuwers yn proaza of poëzy oer de earste oarlochsdagen yn 1940, yn dy tiid dus 25 jier ferlyn. Sa'n tweintich skriuwers hawwe har oantinkens op papier set, lykas Sjoerd Spanninga, Jo Smit en Tiny Mulder.
Update 16 maart: de programma's binne ôfsein troch it coronafirus, mar de boekewike is ferlinge oant en mei 31 maart.
Op 7 maart is de Boekewike iepene mei in literêre jûn yn Ljouwert, mei as haadgasten Annejet van der Zijl en Baukje Zijlstra. Van der Zijl skreau it lanlike boekewikegeskink, dat troch Zijlstra oerset is yn it Frysk: Leon & Juliette. Oant en mei 19 maart wurde der op ferskate plakken yn Fryslân literêre programma's fersoarge.
Deputearre Steaten fan Fryslân hawwe yn har gearkomst fan 3 maart 2020 de advyskommisje beneamd foar de dr. Obe Postmapriis 2020. De advyskommisje bestiet út Rein Smilde, Cilla Geurtsen en Cees van Mourik.
Op de skriuwwedstriid fan Frysk histoarysk en letterkundich sintrum Tresoar ‘wat betsjut frijheid foar ús?’ binne 19 gedichten en 9 ferhalen ynstjoerd. Oanlieding om de wedstriid út te skriuwen, is it feit dat 75 jier lyn in ein oan de Twadde Wrâldoarloch kaam.
De sjuery, besteande út Doeke Sijens, Eric Hoekstra en Nienke Jet de Vries, hat de teksten anonym beoardiele.
Op 6 novimber 2020 is yn Ljouwert de 3e Dei fan ’e Fryske Letterkunde. Der wurde sprekkers socht.
Yn 2020 wurdt betocht dat it 75 jier ferlyn is dat Fryslân befrijd waard. Sadwaande organisearje Tresoar en de Fryske Akademy in kongres oer it tema Befrijing yn 'e Fryske Literatuer. It kongres wurdt op freed 6 novimber 2020 holden by Tresoar yn Ljouwert, de stêd dy't sûnt dit jier de titel UNESCO City of Literature hat. De fiertalen binne Nederlânsk, Frysk, Dútsk en Ingelsk.
Yn 1956 ferskynde der in bysûnder nûmer fan literêr tydskrift Quatrebras, nammentlik mei acht tekeningen fan JanMurk de Vries. It nûmer krige de titel 'Nagasaki' mei en oan de ein wurdt troch de redaksje skreaun dat de tekeningen ynspirearre binne op de oanhâldende proeven mei atoomwapens. De redaksje skreau: "Hja binne net bidoeld as yllustraesje fan it leed dat west hat, mar as warskôging tsjin hwat komme sil as de remmen weifalle. In protest tsjin alle forskrikking, fan Nagasaki oant Boedapest." De tekeningen binne yn de bydrage 'JanMurk yn tydskrift Quatrebras' te sjen.
Op Sirkwy is in begjin makke om ek boekprofilen oan te bieden fan berneboeken. De nominearren fan de Simke Kloostermanpriis 2019 binne as earste oan bar. De boeken fan 2016 steane der al yn, lykas Lytse Protter fan Baukje Wytsma en Siem en Sanne sjogge Sint Piter fan Hendrika Vis-de Ruiter. Ek It deiboek fan Janny van der Molen út 2019 stiet al beskreaun. It is 'wurk yn útfiering', dat geandewei komme der mear en mear titels beskikber. By de boekprofilen is koart wat ynformaasje oer de ynhâld, mei -as dy der binne- besprekken of oare stikken. Dêrneist wurdt in link lein nei de biografy fan de skriuwer. Sa hopet Tresoar it omtinken foar de berne- en jeugdboeken te fergrutsjen. It past dan ek yn it belied om Sirkwy út te wreidzjen mei mear sjenres, om sa de Fryske literatuer yn syn hiele hear en fear sjen te litten.
Der binne al in skoft lûden te hearren yn literêr Fryslân dat Frysk proaza oan ’e krapperein komt mei al dy poadia, kollektiven en projeksjes foar poëzije. Proaza lient him likegoed om foardroegen te wurden, proaza is net allinnich foar ûnder de skimerlampe.
Frysk literêr tydskrift Ensafh hat dy útgjalpen heard en organisearret dêrom de Lange koartproazajûn op 27 novimber 2020 yn De Bogt fen Guné te Frjentsjer.
De redaksje fan Ensafh ropt elkenien op om in koart ferhaal fan net mear as 250 wurden yn te stjoeren.
Skriuwers fan de bêste ferhalen meie dy de jûns foarlêze en de alderbêsten wurde yn it papieren nûmer fan Ensafh publisearre.
De sjuery bestiet út Gerbrich de Jong (frisist, nearlandikus en dosinte oan ’e learare-oplieding NHL), Anne Feddema (skriuwer, byldzjend keunstner en redaksjelid) en Nyk de Vries (skriuwer, muzikant en Dichter fan Fryslân).
Op 13 febrewaris lêze tsien Friezen foar út de moaiste gedichten en boekfragminten oer it Fryske lânskip, mei muzikale ymprovisaasjes fan Tseard Nauta. De aktiviteit is ûnderdiel fan de programmearring by de tentoanstelling ‘Uneinige beweging’ oer keunstner JanMurk de Vries. Yn dy tentoanstelling wurde ferskate aspekten fan syn wurk en libben beljochte, dêr't syn relaasje mei de literatuer ien fan is. Yn de nije bydrage 'JanMurk yn tydskrift Hjir' op Sirkwy stiet it wurk sintraal dat er makke hat foar it literêre tydskrift Hjir. Sjoch foar mear ynformaasje oer de aktiviteit op 13 febrewaris yn de aginda.
Ofrûne simmer waard it Frysk Dichterskollektyf RIXT ferrast troch in skinking fan dichter Koos Hagen (1939) út Amstelveen. Yn ’e neilittenskip fan syn heit ds. J.C. Hagen sieten fjouwer hânskreaune brieven fan dichteresse Hendrika Akke van Dorssen (1887-1979), bekend wurden ûnder it pseudonym Rixt. Koos Hagen woe dy brieven ta hawwe oan it Frysk dichterskollektyf, om’t de Grouster dichteresse de nammejouster en beskermfrou fan it kollektyf is. Hjoed (31 jannewaris), op de 41ste stjerdei fan Rixt, biedt RIXT de brieven fan har nammejouster oan Tresoar oan. De brieven binne digitalisearre en kinne ûnderoan neilêzen wurde.
De Rely Jorritsmapriisfraach foar Fryske ferhalen en gedichten 2020 is iepensteld. It is de 66ste kear dat de priisfraach útskreaun wurdt. Wa’t gading meitsje wol, kin in ferhaal en/of fers ynstjoere. In ûnôfhinklike sjuery hifket de ynstjoeringen anonym en kin maksimaal fiif ferhalen en fiif fersen bekroane. Elk bekroand ferhaal of gedicht wurdt honorearre mei €1000. Oant en mei snein10 maaie o.s. kin ynstjoerd wurde. De sjuery foar 2020 bestiet út Douwe Kootstra, Inge Heslinga en Rianne Blokzijl.
Yn elts wurk fan JanMurk de Vries (1919 – 2015) sit beweging: lange útsette linen yn it brede lânskip; de beweging fan it tij, tûken, hannen dy't omheech rikke; de ferhâlding tusken minske en natuer, yn it sykjen fan de minske yn de kosmos en yn de bewegende minske ta syn omjouwing. Dat tema stiet sintraal yn de 'Uneinige beweging', dy't fan 25 jannewaris ôf te sjen is yn OBE yn Ljouwert. Om de tentoanstelling hinne wurde ferskate aktiviteiten organisearre, ek mei literêre aspekten. Sjoch foar mear ynformaasje op de webside fan Tresoar.
Lida Dykstra is woansdei 22 jannewaris feestlik ynstallearre as Berneboeke-ambassadeur. It feest is it offisjele startsein foar Lida Dykstra as Bernboeke-ambassadeur fan Fryslân. De kommende twa jier sil sy de promoasje fan Fryske berneboeken en de Fryske taal in gesicht jaan. Op School Loevestein op ’e Gordyk sil wethâlder Libbe de Vries yn it bywêzen fan alle learlingen de amtsketting by Lida om ’e nekke hingje, it teken dat sy offisjeel yn tsjinst is as Berneboekeambassadeur fan Fryslân.
Keunstner Sjoerd de Vries is ferstoarn. Yn Tresoar hingje ferskate portretten dy't hy makke fan Fryske skriuwers. Yn maaie fan ferline jier wie hy noch op besite by Tresoar om de keunstwurken te besjen. Hy makke portretten fan ûnder oare Tsjêbbe Hettinga, Rink van der Velde, Jan Wybenga, Nyckle Haisma, Trinus Riemersma (sjoch hjirûnder) en Ypk fan der Fear.
De studinten fan de learare-oplieding Frysk oan de NHL/Stenden Hegeskoalle hawwe har de ôfrûne tiid ferdjippe yn Waling Dykstra en syn wurk. Sa hawwe sy de útstalling yn Obe besjoen en dêrnei te set west mei De sulveren rinkelbel. Dat boek fan Dykstra út 1856 hat as ynspiraasje tsjinne foar in harkspul, dêr’t Waling-om ta libben brocht wurdt. In part út De sulveren rinkelbel wurdt sadwaande op in nije wize ferteld. Yn it digitale dossier oer Waling Dykstra is it filmke te finen by 'Harkspul De sulveren rinkelbel'.
As ferdjipping en oanfolling by de fysike útstalling is op Sirkwy in dossier oer Waling Dykstra makke. Yn dat dossier wurde troch saakkundigen, mar ek troch studinten bydragen pleatst oer Waling Dykstra en aspekten út syn wurk en libben. Sa ûntstiet der in lytse digitale tentoanstelling en foarmet it mei dy yn Obe in moai gehiel. Underwilens is de fysike útstalling ôfrûn en is it harkspul de lêste bydrage yn it digitale dossier.
Op tongersdei 12 desimber is der in jûn oer froulju yn de Fryske literatuer yn Obe, yn it ramt fan de útstalling oer Waling Dykstra. Yn it dossier op Sirkwy oer Dykstra is no in bydrage te besjen fan Babs Gezelle Meerburg oer dat tema.
It dichterlik útwikselingsprojekt Poetic Potatoes hat de Piter Jellespriis foar de Letterkunde wûn. Dat projekt hearde ek by Kulturele Haadstêd 2018 en binnen 'Poetic Potatoes' binne der fjouwer jier gedichten útwiksele tusken Fryslân en Malta. Dat hat in dichtbondel fan 80 gedichten opsmiten. De literêre priis is moandei 9 desimber 2019 troch wethâlder Sjoerd Feitsma oan de minsken fan Stichting De Bildtse Aardappelweken jûn. De sjuery bestie út Goffe Jensma, Kirsten van Santen en Coen Peppelenbos.
Yn de earste moannen fan 2020 wurde in pear literêre kursussen oanbean. De skriuwkursus ‘Proaza skriuwe foar bern’ wurdt jûn troch berneboekeskriuwster Hanneke de Jong. Fierder in kursus oer gedichtelêzen, dus net hoe’st in gedicht skriuwst, mar hoe’st in gedicht lêze kinst. Dizze kursus wurdt fersoarge troch Arjan Hut en hjit ‘Moat in gedicht rymje?’
Fierder is der foar 'FeRstival' in skriuwgroep oer hoe’st foardrachtgedichten skriuwst, ek ûnder lieding fan Arjan Hut. De gedichten binne foar bern dy’t foardrage foar it jierlikse foardrachtfestival ‘FeRstival’ en dêrby it basisboekje FeRsefariaasje brûke om in gedicht út te sykjen dat gaadlik is om út foar te dragen. Sjoch by FeRstival dichtersbegelieding.
